ปัญหาการระบาดของโรคและแมลงศัตรูพืชส่วนหนึ่งหรืออาจจะเป็นส่วนใหญ่ กลายเป็นปัญหาใหญ่ของการทำเกษตรกรรมในปัจจุบัน เพราะการทำลายสมดุลของจุลินทรีย์ที่อยู่ในดินหรือในสิ่งแวดล้อมที่คอยควบคุมเชื้อโรคหรือแมลงต่างๆเป็นสาเหตุที่ทำให้การระบาดของโรคแมลงรุนแรงยิ่งขึ้น
การใช้จุลินทรีย์เพื่อควบคุมโรคและแมลงจึงเป็นส่วนหนึ่งของการปรับสมดุลเพื่อควบคุมแมลงศัตรูพืชเหล่านั้น
โดยปัจจุบันชีวภัณฑ์เหล่านี้ได้ถูกผลิตขึ้นสำหรับผู้ที่ต้องการหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมี หรือเมื่อพบว่าสารเคมีไม่สามารถใช้ได้ผล
ตัวอย่างของสารชีวภัณฑ์ที่ใช้ในการควบคุมโรคและแมลงที่เป็นที่นิยมในประเทศไทยปัจจุบันแบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ ดังนี้
1. ประเภทเชื้อราที่กำจัดแมลงศัตรูพืช เช่น
– เชื้อราบิวเวอเรีย บาสเซียนา (Beauveria bassiana)
– เชื้อราเมตตาไรเซียม แอนนิโซพลิอี (Metarhizium anisopliae)
2. เชื้อราควบคุมเชื้อโรคพืช
– เชื้อราไตรโคเดอร์มา ฮาเซียนั่ม (Trichoderma harzianum)
3. เชื้อแบคทีเรียที่ทำลายแมลงศัตรูพืช และเชื้อโรคพืช
– เชื้อแบคทีเรียบาซิลลัส ทูริงไจเอ็นซิส (Bacillus thuringiensis)
หรือ Bt
– เชื้อแบคทีเรีย บาซิลลัส ซับทิลิส (Bacillus subtilis) หรือ Bs
4. เชื้อไวรัสทำลายแมลงศัตรูพืช
ที่ใช้กันทั่วไปในปัจจุบันได้แก่เชื้อไวรัสเอ็นพีวี หรือ NPV (Nuclear Polyhedrosis Virus)
สารเหล่านี้ถูกผลิตเพื่อการค้าและมีการใช้อย่างกว้างขวาง แต่หลายชนิดสามารถต่อเชื้อและผลิตได้เอง โดยไม่ยากนัก เป็นทางเลือกให้กับเกษตรกรมากกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับการใช้สารเคมี
การใช้ชีวภัณฑ์เพื่อควบคุมศัตรูพืชควรควบคู่ไปกับการฟื้นฟูระบบนิเวศ การรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดินและสิ่งแวดล้อม ซึ่งเป็นแนวทางที่ยั่งยืนในระยะยาวไปพร้อมๆกัน
