ประวัติสำนักงาน

  • แผนที่

แนะนำสำนักงานเกษตรอำเภอบางมูลนาก

ตั้งอยู่ที่ 43/1 หมู่ที่5 ตำบลหอไกร อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ห่างจากจังหวัดพิจิตร
มาทางทิศใต้ประมาณ 52 กิโลเมตร ห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ 300 กิโลเมตร

อาณาเขต

ทิศเหนือ ติดต่อ อำเภอตะพานหิน จังหวัดพิจิตร
ทิศใต้ ติดต่อ อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์
ทิศตะวันออก ติดต่อ อำเภอดงเจริญ จังหวัดพิจิตร
ทิศตะวันตก ติดต่อ อำเภอโพทะเล จังหวัดพิจิตร

แผนที่อำเภอ

อำเภอบางมูลนาก เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพิจิตร เดิมมีพื้นที่กว่า 2,441.60 ตารางกิโลเมตร ต่อมามีการแบ่งพื้นที่การปกครองออกในพื้นที่ 3 จังหวัด คือ ครอบคลุมท้องที่ทั้งหมดของอำเภอทับคล้อ[1] อำเภอดงเจริญ[2][3] พื้นที่ส่วนใหญ่ของอำเภอตะพานหิน[4] ในจังหวัดพิจิตร พื้นที่ของอำเภอชนแดนทั้งหมด[5][6] จังหวัดเพชรบูรณ์ บางส่วนของอำเภอชุมแสง[7] บางส่วนของอำเภอหนองบัว[7] จังหวัดนครสวรรค์ และเป็นพื้นที่ 1 ใน 5 สุขาภิบาลท้องที่ในอดีต (โพธาราม, บ้านโป่ง, ชุมแสง, บางมูลนาก และบ้านหมี่) ซึ่งมีความเจริญรุ่งเรืองมาตั้งแต่อดีต

สถานีรถไฟบางมูลนาก
ภายในพิพิธภัณฑ์ชาวบางมูลนาก

ที่ตั้งและอาณาเขต[แก้]

อำเภอบางมูลนากมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

สถานีรถไฟวังกร่าง

ประวัติ[แก้]

อำเภอบางมูลนากในอดีตเคยเป็นเมืองภูมิมาก่อน โดยมีที่ตั้งอยู่ที่บ้านหนองเต่า ตำบลภูมิ จากคำบอกเล่าได้ความว่า เมืองภูมินี้มีพระธรรมยาเป็นเจ้าเมืองแต่ไม่ปรากฏว่าเป็นเจ้าเมืองมาตั้งแต่สมัยใด ปัจจุบันมีผู้สร้างศาลพระธรรมยาขึ้นที่วัดหนองเต่า ตำบลภูมิ ชาวบ้านนับถือกันมาก หลักฐานเอกสารที่เกี่ยวข้องกับเมืองภูมิก็คือ ใบบอกเมืองพิจิตร พ.ศ. 2432 ในสมัยรัชกาลที่ 5 และราชกิจจานุเบกษา เล่ม 10 แผ่นที่ 12 วันที่ 18 มิถุนายน พ.ศ. 2436 ได้ความต้องตรงกันว่าเมืองภูมิเป็นเมืองขึ้นของเมืองพิจิตรและผู้ว่าราชการเมืองชื่อพระณรงค์เรืองนาช

ใน พ.ศ. 2446 เมืองพิจิตรแบ่งเป็น 3 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมือง (ท่าหลวง) อำเภอบางคลาน และอำเภอเมืองภูมิ สันนิษฐานว่าที่ว่าการอำเภอเมืองภูมินี้ตั้งอยู่ที่บ้านหนองเต่า ตำบลภูมิ ต่อมา พ.ศ. 2450 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอไปตั้งใหม่ที่ริมแม่น้ำน่านด้านตะวันตกเหนือวัดบางมูลนาก แต่ยังคงใช้ชื่ออำเภอภูมิอย่างเดิม จนกระทั่งวันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2460 กระทรวงมหาดไทยจึงได้มีประกาศใช้ชื่ออำเภอที่เปลี่ยนใหม่ให้ตรงกับชื่อตำบลที่ตั้งว่าการอำเภอ ซึ่งที่ว่าอำเภอเมืองภูมิตั้งอยู่ที่ตำบลบางมูลนาก จึงเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอบางมูลนาก และมาตั้งถิ่นฐานใหม่ ณ ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่านกระทั่งปัจจุบัน โดย”บางมูลนาก” เดิมเรียกว่า “บางขี้นาก” เพราะเดิมที่คลองบุษบง (เหนือตลาดบางมูลนาก) มีนากชุกชุมและได้ถ่ายมูลไว้เกลื่อนกลาดทั่งบริเวณนั้น จึงเรียกว่า “บางขี้นาก” ต่อมาจึงเปลี่ยนมาเป็น “บางมูลนาก”

  • วันที่ 17 มกราคม 2460 จัดตั้งสุขาภิบาลท้องที่บางมูลนาก ในท้องที่บางส่วนของตำบลบางมูลนาก[8]
  • วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอภูมิ จังหวัดพิจิตร มณฑลพิษณุโลก เป็น อำเภอบางมูลนาก[9]
  • วันที่ 6 กันยายน 2468 ขยายเขตสุขาภิบาลท้องที่บางมูลนาก[10][11] เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น
  • วันที่ 22 มีนาคม 2478 ตั้งตำบลทับคล้อ แยกออกจากตำบลท้ายทุ่ง[1]
  • วันที่ 10 ธันวาคม 2478 ยกฐานะท้องถิ่นสุขาภิบาลท้องที่บางมูลนาก ให้เป็น เทศบาลเมืองบางมูลนาก[12]
  • วันที่ 24 มกราคม 2479 แยกพื้นที่ตำบลห้วยเกตุ ของอำเภอเมืองพิจิตร ตำบลทับคล้อ ตำบลคลองคูณ ของอำเภอบางมูลนาก และตำบลวังสำโรง ของอำเภอโพทะเล มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอตะพานหิน[4] ขึ้นกับอำเภอเมืองพิจิตร
  • วันที่ 17 เมษายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลหนองเต่า อำเภอบางมูลนาก เป็น ตำบลภูมิ[13]
  • วันที่ 25 มีนาคม 2482 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอบางมูลนาก กับกิ่งอำเภอตะพานหิน อำเภอเมืองพิจิตร โดยโอนพื้นที่ตำบลทุ่งโพธิ์ และตำบลท้ายทุ่ง ของอำเภอบางมูลนาก ไปขึ้นกับกิ่งอำเภอตะพานหิน อำเภอเมืองพิจิตร[14]
  • วันที่ 8 เมษายน 2483 ยกฐานะกิ่งอำเภอตะพานหิน อำเภอบางมูลนาก เป็น อำเภอตะพานหิน
  • วันที่ 7 ตุลาคม 2484 ตั้งตำบลวังงิ้ว แยกออกจากตำบลวังตะกู และตำบลหนองกลับ[15]
  • วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลห้วยเขน แยกออกจากตำบลวังกรด[16]
  • วันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2493 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดพิจิตร และจังหวัดนครสวรรค์ โดยโอนพื้นที่ตำบลหนองกลับ ของอำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร มาขึ้นกับกิ่งอำเภอหนองบัว อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ และโอนพื้นที่หมู่ 1,2 และ 3 (ในขณะนั้น) ของตำบลเนินมะกอก อำเภอบางมูลนาก จังหวัดพิจิตร ไปขึ้นกับตำบลพิกุล อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์[7]
  • วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลภูมิ ในท้องที่ตำบลภูมิ[17]
  • วันที่ 23 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลห้วยพุก แยกออกจากตำบลห้วยร่วม[18]
  • วันที่ 15 พฤศจิกายน 2509 จัดตั้งสุขาภิบาลวังตะกู ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังตะกู[19] และจัดตั้งสุขาภิบาลบางไผ่ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบางไผ่[20]
  • วันที่ 21 มีนาคม 2510 ตั้งตำบลสำนักขุนเณร แยกออกจากตำบลวังงิ้ว[21]
  • วันที่ 4 ธันวาคม 2522 ตั้งตำบลลำประดา แยกออกจากตำบลภูมิ[22]
  • วันที่ 4 พฤษภาคม 2525 โอนพื้นที่หมู่ 9 บ้านสามแยก และหมู่ 13 บ้านห้วยหลัว (ในขณะนั้น) ของตำบลบางไผ่ ไปขึ้นกับตำบลลำประดา และจัดตั้งเป็นหมู่ 6 บ้านสามแยก และหมู่ 7 บ้านห้วยหลัว ของตำบลลำประดา[23]
  • วันที่ 18 ตุลาคม 2526 โอนพื้นที่หมู่ 5–6 (ในขณะนั้น) ของตำบลห้วยเขน ไปตั้งเป็นหมู่ 8–9 ของตำบลลำประดา[24]
  • วันที่ 3 มิถุนายน 2529 จัดตั้งสุขาภิบาลสำนักขุนเณร ในท้องที่หมู่ 1 บ้านสำนักขุนเณร,บ้านห้วยแห้ง หมู่ 2 บ้านไทรย้อย และหมู่ 4 บ้านกุดระกำ ตำบลสำนักขุนเณร[25]
  • วันที่ 9 มกราคม 2539 ตั้งตำบลวังงิ้วใต้ แยกออกจากตำบลวังงิ้ว[26]
  • วันที่ 26 มิถุนายน 2539 แยกพื้นที่ตำบลวังงิ้วใต้ ตำบลวังงิ้ว ตำบลห้วยร่วม ตำบลห้วยพุก และตำบลสำนักขุนเณร อำเภอบางมูลนาก มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอดงเจริญ[2] ขึ้นกับอำเภอบางมูลนาก
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลวังตะกู สุขาภิบาลบางไผ่ และสุขาภิบาลสำนักขุนเณร เป็นเทศบาลตำบลวังตะกู เทศบาลตำบลบางไผ่ และเทศบาลตำบลสำนักขุนเณร ตามลำดับ[27]
  • วันที่ 8 กันยายน 2550 ยกฐานะกิ่งอำเภอดงเจริญ อำเภอบางมูลนาก เป็น อำเภอดงเจริญ[3]
  • วันที่ 25 พฤษภาคม 2566 แยกหมู่บ้านไดปลาดุก หมู่ 2 ตำบลวังสำโรง จัดตั้งเป็นหมู่บ้านใหม่อีก 1 หมู่บ้าน ชื่อหมู่บ้านสายห้วย โดยตั้งเป็นหมู่ 8 ตำบลวังสำโรง[28]

การแบ่งเขตการปกครอง[แก้]

การปกครองส่วนภูมิภาค[แก้]

อำเภอบางมูลนากแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 10 ตำบล 79 หมู่บ้าน ได้แก่

1.บางมูลนาก(Bang Mun Nak)–6.ภูมิ(Phum)5 หมู่บ้าน
2.บางไผ่(Bang Phai)12 หมู่บ้าน7.วังกรด(Wang Krot)6 หมู่บ้าน
3.หอไกร(Ho Krai)9 หมู่บ้าน8.ห้วยเขน(Huai Khen)5 หมู่บ้าน
4.เนินมะกอก(Noen Makok)12 หมู่บ้าน9.วังตะกู(Wang Taku)12 หมู่บ้าน
5.วังสำโรง(Wang Samrong)8 หมู่บ้าน10.ลำประดา(Lam Prada)10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น[แก้]

ท้องที่อำเภอบางมูลนากประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

  • เทศบาลเมืองบางมูลนาก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางมูลนากทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลบางไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางไผ่ เฉพาะหมู่ที่ 2, 4 และบางส่วนของหมู่ที่ 5
  • เทศบาลตำบลวังตะกู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังตะกู เฉพาะบางส่วนของหมู่ที่ 1, 3, 11
  • เทศบาลตำบลหอไกร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหอไกรทั้งตำบล
  • เทศบาลตำบลเนินมะกอก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเนินมะกอกทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลบางไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางไผ่ เฉพาะหมู่ที่ 1, 3, 6–12 และบางส่วนของหมู่ที่ 5
  • องค์การบริหารส่วนตำบลวังสำโรง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังสำโรงทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลภูมิ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลภูมิและตำบลห้วยเขนทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลวังกรด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังกรดทั้งตำบล
  • องค์การบริหารส่วนตำบลวังตะกู ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังตะกู เฉพาะหมู่ที่ 2, 4–10, 12 และบางส่วนของหมู่ที่ 1, 3, 11
  • องค์การบริหารส่วนตำบลลำประดา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลำประดาทั้งตำบล